My Favorite Funeral is een onderzoek naar het fenomeen “realityshows”, de rol van formats en de werking van journalistieke media.

Op de website www.myfavoritefuneral.nl konden mensen een jaar lang hun “favoriete begrafeniswens” kenbaar maken. Voorjaar 2008 volgde de vierdelige geënsceneerde realityshow My Favorite Funeral op TV. In de afleveringen van My Favorite Funeral vertellen jonge kandidaten over de wijze waarop zij vroegtijdig het leven willen verlaten.

Door journalisten is veel aandacht besteed aan het programma. Middels interviews met de kandidaten (in werkelijkheid acteurs) in kranten, bladen en radio- en televisieprogramma’s, kwamen zij tot leven in de media. Hun verhalen werden uitgebreid uitgemeten in de pers en gingen op verschillende fora een eigen leven leiden.

Het multimediale project My Favorite Funeral van Anuska Oosterhuis presenteert zich als een onderzoek naar onze omgang met het afscheid van het leven: hoe willen we de begrafenis? Op de website wordt opgeroepen tot reacties en kunnen mensen stemmen op de meest aansprekende begrafenis. In korte videoclips worden kandidaten geinterviewd die vertellen over hun droombegrafenis. Het geheel heeft een hoog entertainment-gehalte. Begraven is Fun!

In My Favorite Funeral zit een ander werk verscholen. Een onderzoek op meta-niveau. Een zoektocht naar het funtioneren van de media, naar de wijze waarop iets - wanneer het in de krant, op een website of op tv verschijnt - door de lezer, surfer of kijker, bijna onmmiddelijk als werkelijk wordt geaccepteerd. Wat is het woordgebruik, wat is de beeldtaal die wordt ingezet waardoor een persoon het gevoel krijgt dat het ‘echt’ is wat hij leest of ziet? En welk effect heeft deze ‘echtheidsbeleving’ op zijn meningsvorming?
In deze hedendaagse beeldcultuur voldoet het niet meer om belezen te zijn. Visual literacy is een begrip dat al een jaar of tien wordt ingezet om het feit te beschrijven dat het beeld evenzeer een taal is die begrepen, geanalyseerd en ontrafeld moet worden. Maar pas de afgelopen jaren, met de grote vlucht van internetfora als youtube en de filmende mobiele telefoons, beginnen we ook de macht van het beeld te begrijpen, en de wijze waarop beeld retorisch kan worden ingezet. My Favorite Funeral is niet zozeer schokkend vanwege de ongepaste benadering van een existentieel thema, maar vanwege het gemak waarmee wij het hele project als werkelijk, als reality-documentair beschouwen, terwijl het een hoax is.
In zekere zin doet Oosterhuis er alles aan om de onechtheid van haar project te demonstreren. De vrolijkheid van de website is wel erg over-the-top. Het idee van een vrolijke uitverkiezing van de beste begrafenis past eerder bij een droombruiloft dan bij een droombegrafenis. De geinteviewde personen (allen acteurs) zien er heel gezond uit en plengen geen enkele traan tijdens het minutieus toelichten van de plannen voor hun levenseinde. En toch, de website, het tv-programma, het debat: het project is zeer omvattend en van een hoogstaande technische kwaliteit. Ook is het toegankelijk: website en tv-filmpjes zijn in een op het brede publiek toegesneden format gegoten.

Hoe verhoudt zich een dergelijk project tot de beeldende kunst, tot de presentatie-instellingen met hun tentoonstellingsruimten, tot de galeries met hun verkoopsysteem? Daar past het niet in, daar ontworstelt het zich aan. Voor mij is het project van Oosterhuis een sterk voorbeeld van wat met de onhandige term 'kunst in de publieke ruimte' wordt aangeduid. Publieke ruimte, de arena waar de maatschappelijke groepen hun belangen, opvattingen en verwachtingen uitwisselen. Een arena waar gelijk en ongelijk, echt en onecht vaak stuivertje verwisselen. Was er nou een fabriek voor masavernietigingswapens in Irak? Zoende Georgina Verbaan nou de verkeerde man in een cafe in Leiden? Is Obama een alien? De publieke ruimte is allang niet meer de fysieke ervaring van het lopen over het asfalt van de straat, de publieke ruimte is te vinden op plekken als televisie en internet waar op discussieplatforms en in youtubefilmpjes het beeld van onze hedendaagse werkelijkheid wordt geschapen, bijgesteld, gefingeerd, opgeslagen, getransformeerd tot dat wat we hopen dat het zou kunnen zijn. Allemaal aspecten die aan de orde komen in My Favorite Funeral.

door: Mariette Dölle, curator galerie TENT Rotterdam

Anuska Oosterhuis heeft zich de afgelopen jaren ingezet om niet zozeer kunstwerken te maken die reflecteren op de mediacultuur die onze wereld domineert, maar heeft daadwerkelijk, op geheel eigen wijze, de media zelf in gang gezet, een controverse geschapen en een discussie aangegaan. De resultaten hiervan, de afleveringen van My Favorite Funeral, de bijbehorende website, opnamen van het afsluitende debat en de rimpelingen die het teweeg bracht in de Nederlandse vijver van de media, geven aan dat dit meer dan geslaagd is. Anuska is in staat geweest op een zeer professionele manier de discussie aan te zwengelen middels infiltratie bij omroep Rijnmond en een listig spel met de media die hier op reageerden (door bijvoorbeeld zelf als woordvoerder op te treden). My Favorite Funeral is daardoor een zeer a typische media performance geworden die uitwaaiert over het gehele mediabestel.

door: Bart Rutten, conservator Stedelijk Museum Amsterdam